25. "Sprawa Hoffmanowej"

 Katarzyna Zyskowska, autorka książki wymienionej w tytule, z brawurą oświadczyła, że ona wie, co się stało na  Lodowej Przełęczy w 1925 r. i że o tym właśnie jest ta książka. (Niestety, nie znalazłam tego wywiadu, a późniejszy, bardziej wyważony). Ale i tak autorka nazywa powieść "reportażem" i zapowiada coś, czego w książce nie ma - próbę wyjaśnienia tragedii. Nie będę streszczała tej sprawy, jeśli ktoś jest naprawdę zainteresowany, polecę jeszcze świetny podcast na jej temat. 

Czy zatem "Sprawa Hoffmanowej" nie jest warta przeczytania? Wprost przeciwnie. Tylko trzeba lubić klimat lat trzydziestych, nie nastawić się na reportaż i mieć świadomość, że szpitale psychiatryczne przed wojną, a te dzisiejsze to niebo i ziemia i że psychiatria wówczas, a dzisiaj to dwie niemal zupełnie inne sprawy.

Autorka zapoznaje się z faktami i na ich kanwie tworzy swoją historię.

Zapoznaje się z bohaterami i zmienia ich zupełnie, zwłaszcza żonę prokuratora Kasznicy, dodając do tego czwartego bohatera. Bez owego "czwartego" nie ma powieści. Z nim natomiast - nie ma prawdziwej historii.

Oprócz wspomnianych zmian, autorka przenosi czas tragedii na rok 1933, z pewnym sukcesem oddaje klimat Zakopanego lat trzydziestych i z wyraźnym talentem szkicuje tło sytuacji. I o ile tłu nie można niczego zarzucić (oczywiście biorąc pod uwagę istnienie czegoś takiego, jak licentia poetica) o tyle z postacią głównej bohaterki jest już inaczej. Mira Mey (Mira Hoffmanowa) nie jest Walerią Kasznicową, jest od początku do końca fikcyjna, chociaż jej mąż i pasierb zdradzają pewne podobieństwo do swoich pierwowzorów. Opis całego dramatu to tak naprawdę zacytowanie ówczesnych czasopism, po zmianie personaliów i dodaniu wzmianek o czwartej osobie na Lodowej Przełęczy. Dlatego trudno coś na ten temat powiedzieć, nie jest to bowiem praca autorki.

Zyskowska zręcznie posługuje się słowem, widać w jej twórczości pewność siebie, niemniej czasem wychodzi z roli i ociera się o grafomanię, zwłaszcza w scenach, nazwijmy je roboczo, "mrocznych", a także w niektórych poczynaniach Miry Mey. 

Nie ma też grzechu, który by nie występował na kartach tej powieści. Zwłaszcza dotyczy to grzechów cielesnych. Nie jestem osobą, którą łatwo zgorszyć w powieści, ale jestem osobą, którą łatwo znudzić i po pewnym czasie autorka staje się przewidywalna w swoich opisach, a to z kolei staje się nudne.

Zyskowska snuje swą powieść na kilku płaszczyznach i w kilku wątkach czasowych. Kiedy "jest" Mirą Mey, jest mimo wszystko zdecydowanie lepsza, niż kiedy jest narratorem. Możemy uwierzyć (ja z trudem, ale jednak) w istnienie takiej postaci i w taki jej odbiór sytuacji, w której się znalazła. 

To, co mi się zdecydowanie nie podoba, to bardzo sztampowy schemat: znana aktorka kabaretowa, piękna, pożądana przez wszystkich, której urokowi nie oprze się żaden mężczyzna (trochę to brzmi jak Mary-Sue z opowiadań nastolatek), niekochany, ale lubiany mąż, nieatrakcyjny, "niegodny" takiej piękności. Nie tak było naprawdę, a chociaż autorka ma prawo do zmian, to banał, jakim się te zmiany okazują jest trudny do przyjęcia.

W mojej subiektywnej ocenie 6/10. Ale jest to taka książka, której niektórzy dadzą 10/10 a inni 1/10. Jest bowiem dość nietypowa, a to się i podoba i nie podoba. Czasem jednocześnie.